سلفژ یعنی نت خوانی؛ شما برای نواختن ساز، ترانه‌نویسی و خواندن آن، باید با مبانی نت خوانی آشنا باشید. سلفژ، الفبای موسیقی است که به شما، اصول و تکنیک‌های خواندن نت در موسیقی را می‌آموزد. سلفژ، یک روش علمی در آوازخوانی است.
می‌دانیم که اساس و پایه موسیقی برای نوازندگان و آهنگسازان، نت خوانی، شیوه درست تلفظ نت‌ها و شناخت نشانه‌ها و قواعد نت خوانی است و کسی که به دنیای موسیقی قدم نهاده، باید بر وزن خوانی، صدا خوانی و دیکته موسیقی، تسلط کامل داشته باشد.
پایه آموزشی سلفژ این است که ارزش زمانی هر نت و هر سکوت را بدانید. با آموختن تکنیک سلفژ، نحوه تولید نت با حنجره از نظر صدا و زمان را می‌شناسید و در مواقع لزوم، بدون هیچ مکثی، در نهایت صراحت نت‌ها را خواهید خواند؛ حتی اگر نتی را قبلاً ندیده باشید! سلفژ یک روش مناسب برای نام‌گذاری بسامد آواها است و آموزش آن به نوازندگان کمک می‌کند تا هر نت را با فرکانس (سیلاب) مناسب خود بخوانند.
تقسیمات صدای انسان
از مهمترین مراحل یادگیری سلفژ، شناخت انواع صدای انسان است. وقتی با انواع و اقسام صداها آشنا می‌شوید، نوع صدا را بهتر می‌شناسید و متوجه می‌شوید که صدای انسانی تا چه اندازه پتانسیل دارد. در نتیجه ارتباط بهتری با موسیقی برقرار می‌کنید و در این مواقع اجرا و خوانندگی، کمک زیادی به شما می‌کند.
صدای انسان به ۶ دسته تقسیم می‌شود:
- صدای زیر زنانه (سوپرانو)
- صدای زنانه متوسط (متسو سوپرانو)
- صدای بم زنانه (کنترالتو)
- صدای زیر مردانه (تنور)
- صدای متوسط مردانه یا صدای بم (باریتون)
- بهترین صدای بم یا صدای مردانه (باس)
از اهمیت یادگیری سلفژ چه می‌دانید؟
یادگیری سلفژ، در موفقیت کسانی که در زمینه موسیقی فعالیت می‌کنند، تاثیر زیادی دارد. با آموختن سلفژ، ابزاری قدرتمند در دست دارید که در ادراک مفاهیم پایه‌ای علم موسیقی، به شما کمک خواهد کرد. برای حرفه‌ای شدن در موسیقی فردی، باید یاد بگیرید که نت‌ها را با دقت بالا بخوانید. فرقی نمی‌کند؛ چه در مقام ترانه سرا در دنیای موسیقی فعالیت دارید، چه خواننده و چه نوازنده؛
در هر صورت یادگیری سلفژ در موارد ذیل کمک کننده خواهد بود:
- نوشتن ملودی
- تنظیم هر چه بهتر ملودی
- بازخوانی نت خوانی و بهبود آن
- شناختن الگوهای متناوب در موسیقی
- در اختیار داشتن ملودی بدون نیاز به ساز
- ملودی خوانی ذهنی بدون نوشتن آن و بدون داشتن ساز خاص
اگر دقت کرده باشید، نوازندگانی که به صورت علمی و آکادمیک با سلفژ آشنا هستند، اصولی‌تر از سایرین ساز می‌زنند و این نشان می‌دهد که درک دقیق صدا در موسیقی با سلفژ، به مهارت نت‌نویسی و آهنگ‌سازی و به صورت ویژه نوازندگی کمک شایانی می‌کند.
مباحثی که در سلفژ آموزش داده می‌شود
مهمترین مباحثی که در سلفژ می‌آموزید، وزن خوانی، صدا خوانی و دیکته موسیقی است. منظور از صداخوانی، شیوه درست ادا کردن نت‌های گوناگون در موسیقی است که در سلفژ آن را فرا می‌گیرید؛ به علاوه می‌آموزید که چگونه هر نت را در جای خود به درستی ادا کنید. با فراگیری این آموزش، به عنوان یک هنرجو این مهارت را پیدا می‌کنید که انواع نت را به طرز دقیق در هر گام انجام دهید.
در مبحث وزن خوانی، مطالعه وزن‌های موسیقی و الگوهای ریتمی یا همان خواندن کشش نت‌ها را دنبال خواهید کرد. دیکته موسیقی، آخرین مبحث سلفژ است که منظور از آن دیکته صدا و ریتم می‌باشد. با فراگیری اصول دیکته موسیقی، می‌توانید نت هر موسیقی‌ای که می‌شنوید را به راحتی بنویسید.
آموزش سلفژ، موارد ذیل را شامل می‌شود:
- نت خوانی: شناسایی نت‌ها و بررسی آن‌ها
- ریتم خوانی: خواندن الگوهای تکراری و خواندن آن‌ها
- دیکته ریتمیک: کسب مهارت در نوشتن نت موسیقی و شناسایی آن
- پارلاتی یا وزن خوانی: شناخت ارزش زمانی نت‌ها و ادای آن در زمان درست
- کانتاتییا صداخوانی: سرایش و خواندن صدا، بررسی دقیق و صحیح فرکانس نت
- دیکته ملودیک: توانایی نوشتن نت روی خط و نوشتن ملودی که نواخته می‌شود.
سلفژ برای چه کسانی مناسب است؟
سلفژ برای همه آهنگسازان و کسانی که موسیقی را به صورت حرفه‌ای و تخصصی دنبال می‌کنند، مناسب است. بهتر است نوازندگان نیز تا حدودی با سلفژ آشنا باشند و اصول آن را بدانند.
اگرچه مباحث سلفژ تخصصی است؛ اما پرداخت به آن در حد نیاز هر ساز کاملاً ضروری است. به طور مثال در نوازندگی ویولن که جای نت‌ها مشخص نیست، می‌توان با یادگیری سلفژ، موقعیت دقیق و درست نت‌ها را پیدا کرد.
سلفژ برای کسانی که به دنبال آنالیز مفاهیم موسیقی هستند و می‌خواهند سبک‌های جدیدی را در موسیقی ابداع کنند، واقعاً مفید است. در یک کلام، سلفژ به عنوان الفبای موسیقی، برای کلیه افرادی که در عرصه موسیقی فعالیت می‌کنند، مناسب است.
دوره‌های سلفژ از مبتدی تا پیشرفته در آموزشگاه موسیقی علم، به طور کاملاً حرفه‌ای تدریس می‌شود. شما می‌توانید از تجربه اساتید موسیقی استفاده کنید و از طریق متدهای روز دنیا، این مباحث را بیاموزید.