ساز تخصصی: دف

سن یادگیری دف

در تمامی سنین آموزش دف امکان‌پذیر است. در واقع برای فراگیری هنر، مخصوصا موسیقی هیچ‌وقت زود یا دیر نیست. علاوه بر این‌که موسیقی یک هنر محسوب می‌شود، می‌تواند برای کودکان، نوجوانان و حتی جوانان و مسن‌ترها یک تفریح نیز حساب بشود. یادگرفتن این ساز می‌تواند در تقویت حافظه و توانایی‌های ذهنی و همچنین هماهنگی میان چشم و دست نقش مهمی ایفا کند.

ساز دف، اگرچه مانند خیلی از مهارت‌های دیگر نیاز به استعداد دارد اما اساس یادگیری این هنر، به ممارست و تمرین هنرجو بستگی دارد.

کمی در مورد ساز دف

دف یکی از سازهای ایرانی بوده که اغلب بانوان ایرانی علاقه‌مند به نواختن آن هستند. دف از سازهای کوبه‌ای در موسیقی ایرانی است. این ساز متشکل از حلقه‌ای چوبی بوده که روکشی نازک بر آن کشیده شده است.

دف ایرانی مشابه ساز دایره است؛ منتهی با صدای بم‌تر و سایز بزرگ‌تر. این ساز در مراسمات طرب و شادی و عیش و نوش و محافل اهل شعر و عرفان، جزء ارکانِ اصلی به حساب می‌آید. این ساز در واقع به جهت پشتیبانی از سازهای دیگر و حفظ رکن موسیقی استفاده می‌شود.

در کتب لغت، دف را این گونه معنا کرده‌اند که: آن چنبری است از چوب که بر روی آن پوست کشند و بر چنبر آن حلقه‌ها آویزند. در قدیم الایام برای این‌که این ساز صدا و طنین زیباتر و قوی‌تری داشته باشد بر روی ساز پوست آهو می‌کشیدند. در تاریخ اسلام برای جنگ‌ها نیز دف‌های به خصوصی وجود داشت که بر روی آن‌ها زنگ‌هایی می‌بستند که آن را جلاجل می‌گفتند که صدایی مهیب و با ابهتی تولید می‌کرد. امروزه این نوع دف را دف زنگی می‌نامند.

ساز دف در دوران پیش از اسلام در موسیقی ایرانی و بالاخص کردی حضور فعالی داشت. پس از ظهور اسلام و حرمت موسیقی در احکام اسلام، این ساز درخانقاه‌ها و تکایای کردستان پناه جست. دراویش بیش از سیزده قرن را با این ساز در خلوت‌شان سپری کردند. همان‌جا و در خانقاه‌ها این ساز با اذکار و سماء دراویش آمیخته شد. این گوشه‌نشینی دف در سال ۱۳۵۳ به زحمت استاد محمدرضا لطفی و استاد بیژن کامکار این گوشه‌نشینی به پایان رسید.

ساختمان اصلی ساز دف (معرفی فیزیکی)

کلاف اصلی دف، بدنه‌ای استوانه شکل و کوتاه از جنس چوب است که در یک طرف آن استوانه، پوست حیوانات یا پلاستیک کشیده می‌شود. بهترین نوع دف را با پوست حیوانات و در فصل بهار می‌سازند. ساختمان اصلی این ساز از موارد زیر تشکیل می‌یابد: کلاف اصلی، پوست، حلقه‌ها، گل میخ‌ها.

کمانه چیست؟

کمانه حلقه‌ی چوبی دف است با عرض ۵ الی ۵/۶ سانتی‌متر (این تفاوت در اندازه به دلیل تفاوت در اندازه دستان نوازندگان این ساز است و اینکه این ساز برای دستان خانم‌ها نیز مناسب باشد.) با دایره‌ای به قطر ۵۰ الی ۵۵ سانتی‌متر که کمتر به اندازه‌های کوچکتر یا بزرگتر دیده می‌شود.

ضخامت چوب از طرف پوست، به ۲ الی ۳ میلیمتر و از طرف پشت به ۵/۱ سانتی‌متر می‌رسد. در صورتی که کمانه به شکل دایره ساخته شده و از تقارن کامل برخوردار باشد و پوست روی ساز از دو طرف یکسان کشیده بشود، ساز نوای بسیار دل‌انگیزی پیدا خواهد کرد. روی قسمت پشت چوب، یک فرو رفتگی ایجاد می‌شود که محل استقرار انگشت شست می‌باشد که اصطلاحاً آن‌را شستی می‌گویند.

انواع کمانه

کمانه یک کمه

از چوبی با قطر ۵/۱ سانتی‌متر تهیه می‌شود. دو سر چوب را طوری به یکدیگر متصل می‌کنند که به شکل دایره شود. این نوع کمانه، کم‌تر بر اثر فشار پوست کج می‌شود و از نظر وزن، نسبت به نوع دیگر، سبک‌تر محسوب می‌شود.

کمانه دو تیکه

از دو چوب با قطری در حدود نیم سانتی‌متر که روی هم پرس شده‌اند ساخته می‌شود. این نوع کمانه سنگین‌تر می‌باشد اما در برابر فشار پوست، مقاوم‌تر است و به راحتی کج نمی‎شود.

قیمت ساز دف

طبیعتا قیمت ساز دف هم مانند تمام سازها بسته به نوع ساخت و مهارت سازنده و جنس اقلام به به کار رفته در آن مانند کیفیت پوست و سایر موارد، متغیر است. اما قیمت یک ساز دف معمولی که می‌توان به راحتی از بازار تهیه کرد از حدود نود هزار تومان آغاز می‌شود. اگر می‌خواهیدسازی با بهترین کیفیت داشته باشید، مسلماً باید بیشتر هزینه کنید.

اگر آموزشگاه موسیقی علم را برای یادگیری و آموزش ساز دف انتخاب کرده اید، مطمئن باشید اساتید ماهر و متعهد این موسسه، شما را برای خریدسازی با کیفیت که قیمت مناسبی هم داشته باشد، یاری خواهند کرد.