به دنیای پیرامون‌تان نگاه کنید. هر سیستمی که اجزای داخلی آن، یک نمای واحد را به صورت یکپارچه ارائه می‌کند، یک سیستم هارمونی به شمار می‌رود که در آن یک هماهنگی کامل بین اجزا وجود دارد. در یک تعریف کلی می‌توان اینطور گفت که به هماهنگی بین اجزای یک مجموعه که در بهترین حالت خود قرار گرفته باشند، هارمونی گفته می‌شود.
فرقی نمی‌کند هماهنگی در نقش و رنگ یک منظره طبیعی باشد یا همسویی در هر آنچه مخلوق دست بشر است. در هر موضوعی که درکی از لحاظ زیبایی‌شناسی وجود داشته باشد، هارمونی نقش بسیار پررنگی ایفا می‌کند. از جمله موضوعات شنیداری که تحت عنوان موسیقی از آن‌ها یاد می‌شود.
منظور از هارمونی در موسیقی، فرایندی است که انواع صدا در مقطع زمانی واحد ایجاد شده و در یک هماهنگی کامل به گوش می‌رسد و تحلیل می‌شود. این آواها، همزمان با اجرای نت‌های گوناگون، از نظر وسعت صوتی، رنگ صدا و سطح فرکانس، از طریق یک تک ساز شکل می‌گیرند و گاهی هم به وسیله چندین ساز، نواخته می‌شوند و یک موسیقی با چند آکورد موزون را تشکیل می‌دهند.
هارمونی از اساسی‌ترین مباحث تئوری موسیقی است. هارمونی، دانشی است که با یک نگاه زیبا شناختی به موسیقی می‌نگرد و نحوه هماهنگی و موقعیت‌گذاری آکوردها در پس زمینه ملودی اصلی را مورد بررسی قرار می‌دهد. بنابراین، اولین قدم یادگیری دانش هارمونی، آکورد شناسی است. اجرا کننده با تسلط بر این دانش، از بین تمامی آکوردها، هماهنگ‌ترین آن با ملودی آواز را انتخاب می‌کند و یک موسیقی هارمونیک را شکل می‌دهد و این راز حرفه‌ای شدن در آهنگسازی است.
نکات مهم در اجرای هارمونی
چند نکته مهم که دقت به آن راز اجرای درست هارمونی است:
- در آغاز شروع جملات ملودی، خود را به همراهی با یک ریتم خاص محدود نکنید و حتماً روش‌های دیگر در سایر مکان‌ها را نیز امتحان نمایید.
- ببینید که آیا فراز و نشیب ملودی مورد نظرتان با ساختار قطعه موسیقی اصلی همخوانی دارد یا خیر؟
- لازم نیست دینامیک همراهی خودتان را ثابت نگه دارید؛ یاد بگیرید منطبق با قطعه و با احساسات متفاوت اجرا کنید.
- گام یا گام‌های قطعه مورد نظرتان را بشناسید تا راحت‌تر بتوانید حرکات رفت و برگشت لازم برای همراهی را اجرا نمایید.
- موزیک را بشنوید و بعد اقدام به نواختن کنید. برخی آنقدر حواسشان به نواختن پرت می‌شود که موسیقی و گروه را فراموش می‌کنند.
- اهمیت استفاده از نت‌های آکورد در ضرب‌های قوی برای یک مبتدی بسیار مهم است. اگر خواستید در ابتدای ضرب‌های قوی یک نت بزنید، سعی کنید از بین نت‌های آکورد آن بخش انتخاب کنید.
- برخی از مبتدی‌ها یا استکاتو می‌زنند یا لوگاتو! این باعث یکنواختی کار می‌شود؛ در حالی که به عنوان یک حرفه‌ای باید همه تلاش خود را برای تغییر بیان ملودی و لحن نوازندگی به کار ببندید.
- حتماً به بخش‌های خاصی از ساز به ویژه بخش میانی، تسلط بیشتری دارید. اما این نباید باعث شود که خود را به نواختن تنها این بخش‌ها محدود کنید. همیشه از همه وسعت ساز استفاده نمایید و فراموش نکنید که اتفاقاً آن بخش‌هایی از ساز که کمتر استفاده می‌شوند، زیبایی بیشتری به موسیقی شما می‌بخشند.
- در بحث هارمونی، مغز بهتر از زبان و زبان بهتر از دست است. شما با شنیدن یک موسیقی، در ذهن‌تان با آن همراهی می‌کنید و با زبان می‌توانید آن را بخوانید. بهتر است بداهه نوازی خودتان را ضبط کنید و با موسیقی اصلی گوش دهید. با این کار، ایده‌های جدیدی به ذهن‌تان می‌رسد و ایرادات بهتر دیده می‌شود.
چگونه از هارمونی در موسیقی استفاده می‌شود؟
هارمونی در موسیقی، گاه به صورت کامل یا جزئی توسط یک آهنگساز نوشته شده و نوازندگان آن را تکمیل و اجرا خواهند کرد. یک نمونه بارز از هارمونی در موسیقی، سناریوی ارکستر بوده که توسط یک آهنگساز حرفه‌ای نوشته شده است. برای این کار، بسیاری از نت‌ها به سازهای تک نت اختصاص یافته و این‌ها در ترکیب با یکدیگر، آکوردها را تشکیل می‌دهند
از دیگر روش‌های رایج آهنگسازان در نمایش دادن هارمونی، انتخاب یک آکورد خاص در ابتدای کار و پس از آن واگذاری، نحوه اجرای قطعه به نوازنده‌ها است.
از هارمونی ضمنی چه می‌دانید؟
بعضی وقت ها، نوازنده‌ها تصمیم می‌گیرند که همه نت‌ها را در یک آکورد ننوازنند. در این مواقع معمولاً از هارمونی ضمنی یا همان هارمونی افزوده استفاده می‌کنند تا گوش شنونده آن چیزی را دریافت کند که وجود ندارد. این تکنیک در افزایش زیبایی و جذابیت موسیقی تاثیر زیادی دارد و به صورت ویژه در سبک موسیقی جاز محبوب و پرطرفدار است.
تسلط به هارمونی در موسیقی با شرکت در دوره‌های آموزشی
با توجه به اهمیت هارمونی در موسیقی، حتماً می‌پرسید چگونه می‌توان صفر تا صد آن را یاد گرفت؟ در پاسخ به این سوال شما، جا دارد که یکی از برترین موسسات آموزش موسیقی در تهران را به شما معرفی کنیم و آن آموزشگاه موسیقی علم است. این آموزشگاه، افتخار همراهی با بزرگترین اساتید موسیقی را دارد و هنرجویان علاقه‌مند می‌توانند با ثبت نام در دوره‌های متعدد آموزشی، قدم به قدم پیشرفت کنند.