کنترباس (Contrabass) بزرگ ترین و بم‌ترین ساز زهی در خانواده ی ویولن است که نقش بسیار مهمی در ارکسترها، گروه های موسیقی کلاسیک، جَز، و حتی برخی سبک های مدرن ایفا می‌کند. این ساز با صدای عمیق، گرم و پُرطنین خود، پایه‌گذار ریتم و هارمونی در بسیاری از قطعات موسیقی است.
در این مقاله از وب سایت آموزشگاه موسیقی علم قصد داریم به طور کامل به معرفی، تاریخچه، انواع، تکنیک‌های نوازندگی و کاربردهای کنترباس بپردازیم. اگر به دنبال آشنایی با ساز کنترباس یا حتی آموزش کنترباس هستید، این مقاله دقیقاً برای شماست.
تاریخچه کنترباس
کنترباس از قرن شانزدهم میلادی ریشه گرفته و یکی از اعضای نوین تر خانواده سازهای زهی محسوب می‌شود. برخلاف ویولن ( برای مطالعه بیشتر در مورد ساز ویولن می توانید به این مقاله مراجعه نمایید)، ویولا و ویولنسل که همگی از ساختار ویولن تبعیت می‌کنند، کنترباس ترکیبی از دو سنت ساخت ساز است: خانواده‌ی ویولن و خانواده‌ی ویولا دا گامبا (Viola da Gamba). به همین دلیل، ساختار فیزیکی و شیوه‌ی کوک آن نیز با سایر سازهای زهی کمی تفاوت دارد.
در قرن نوزدهم، با گسترش ارکسترهای سمفونیک، کنترباس به یکی از ارکان اصلی آن‌ها تبدیل شد. از آن زمان تاکنون، این ساز نه‌تنها در موسیقی کلاسیک، بلکه در سبک‌هایی مانند جَز، بلوز، راک و حتی موسیقی فیلم نقش مهمی داشته است.
ساختار و ویژگی‌های کنترباس
کنترباس بزرگ ترین عضو خانواده سازهای زهی آرشه ای است. این ساز معمولاً دارای ۴ سیم است که به صورت پایین رو (از زیر به بالا) کوک می‌شود: E1, A1, D2, G2. برخی از کنترباس ها نیز دارای ۵ سیم هستند که سیم پنجم، نت C پایین را اضافه می‌کند.
اجزای اصلی کنترباس
- بدنه: بسیار بزرگ و سنگین است و ایستاده روی زمین قرار می‌گیرد.
- آرشه (Bow): مانند ویولن، برای نواختن روی سیم‌ها استفاده می‌شود. آرشه کنترباس ممکن است به سبک فرانسوی (French) یا آلمانی (German) باشد.
- دسته (Neck): بسیار بلندتر از سایر سازهای زهی است و نوازنده برای نواختن نت ها نیاز به دقت بالایی دارد.
- سیم‌ها: سیم‌های فلزی ضخیم‌تر از سایر سازهای زهی هستند و برای تولید صداهای بم طراحی شده‌اند.
تکنیک‌های نوازندگی کنترباس
نوازندگی کنترباس با توجه به اندازه و ساختار خاص آن، نیاز به مهارت و تکنیک های ویژه دارد.
دو روش اصلی برای نواختن:
- آرشه‌ای (Bow Playing یا Arco): در این روش، سیم‌ها با آرشه نواخته می‌شوند. این تکنیک بیشتر در موسیقی کلاسیک کاربرد دارد.
- پیتزیکاتو (Pizzicato): سیم‌ها با انگشت کشیده می‌شوند. در موسیقی جَز و پاپ بیشتر از این روش استفاده می‌شود.
سایر تکنیک‌ها:
- Slap Bass: تکنیکی ریتمیک و کوبه ای که در سبک جَز و راکابیلی کاربرد دارد.
- Thumb Position: موقعیتی خاص برای نواختن نت های بالا در دسته.
انواع کنترباس
کنترباس ها در انواع مختلفی ساخته می‌شوند:
1. کنترباس آکوستیک:
مدل سنتی و رایج، بدون نیاز به آمپلی فایر، که در ارکسترهای کلاسیک استفاده می‌شود.
2. کنترباس الکتریک:
دارای پیکاپ برای اتصال به آمپلی فایر و مناسب برای اجراهای زنده یا ضبط استودیویی. صدای آن نسبت به مدل آکوستیک، قابل تنظیم‌تر و متنوع‌تر است.
3. کنترباس هیبریدی (Hybrid):
ترکیبی از بدنه ی چوبی سنتی و قطعات الکتریک؛ برای نوازندگانی که هم کیفیت صدای آکوستیک را می‌خواهند و هم قابلیت تنظیم صدا.
کاربردهای کنترباس در سبک‌های مختلف موسیقی
یکی از مزایای اصلی کنترباس، انعطاف پذیری بالا در سبک های گوناگون موسیقی است. در ادامه به چند سبک پرکاربرد اشاره می‌کنیم:
- موسیقی کلاسیک: نقش پایه در ارکستر، تقویت هارمونی و ریتم.
- موسیقی جَز: با تکنیک پیتزیکاتو، خط باس پویا ایجاد می‌کند.
- بلوز و راکابیلی: استفاده از تکنیک اسلپ و ریتم‌های قوی.
- موسیقی فیلم و تئاتر: ایجاد فضای احساسی و عمق در موسیقی.
یادگیری و آموزش کنترباس
آموزش کنترباس به دلیل اندازه و خاص بودن تکنیک هایش، بهتر است زیر نظر اساتید مجرب و در محیط تخصصی انجام شود. در آموزشگاه موسیقی علم، دوره های تخصصی برای آموزش این ساز ارائه می‌شود. این دوره‌ها شامل:
- آموزش نت خوانی مخصوص کنترباس
- آموزش نحوه گرفتن صحیح ساز و آرشه
- تمرینات تخصصی برای تقویت انگشتان
- آموزش اجرای قطعات ارکستری و تک‌نوازی
قیمت کنترباس و انتخاب ساز مناسب
قیمت کنترباس بستگی به نوع، برند، جنس چوب و الکترونیکی بودن آن دارد. مدل های دانش آموزی با قیمت مناسب تری عرضه می‌شوند، در حالی که مدل های حرفه ای ممکن است چند ده میلیون تومان قیمت داشته باشند.
برای هنرجویان تازه کار پیشنهاد می‌شود از مدل های مبتدی استفاده کنند و به مرور زمان با پیشرفت، به مدل های پیشرفته تر ارتقا دهند.
چرا آموزشگاه موسیقی علم ؟
آموزشگاه موسیقی علم با سال ها سابقه درخشان در آموزش تخصصی موسیقی، برگزارکننده‌ی دوره های آموزشی موسیقی متنوع برای تمامی رده های سنی و علاقه مندان به سازهای مختلف از جمله کنترباس، ویولن، پیانو، گیتار، سنتور و سایر سازهاست. این آموزشگاه همچنین با ارائه ی کلاس های موسیقی کودک در قالب متد ارف، فضایی شاد و آموزشی برای پرورش خلاقیت و استعدادهای کودکان فراهم کرده است. حضور اساتید مجرب، فضای استاندارد آموزشی و برنامه‌ریزی منظم، آموزشگاه موسیقی علم را به انتخابی مطمئن برای یادگیری موسیقی تبدیل کرده است
جمع‌بندی
کنترباس یکی از پرقدرت ترین و مهم‌ترین سازهای موسیقی است که نقش اساسی در بسیاری از سبک ها ایفا می‌کند. اگر به دنبال ساز متفاوت، عمیق و تأثیرگذار هستید، کنترباس می‌تواند انتخابی عالی باشد. در آموزشگاه موسیقی علم، ما با فراهم کردن بهترین امکانات، اساتید باتجربه و برنامه های آموزشی جامع، شما را برای تبدیل شدن به یک نوازنده حرفه ای کنترباس همراهي مي كنيم.